Het is 2018. De financiële crisis die de wereld en Europa in zijn greep had, is langzaam aan het wegebben. In Europa is economisch lucht gekomen door het besluit dat er vier aparte Eurozones ingesteld gaan worden, met elk een eigen munt en het daarbij behorende monetair beleid. Van een krachtig herstel is nog geen sprake. De eerste voortekenen van een voedsel- en watercrisis dienen zich aan door steeds verder stijgende grondstoffenprijzen. Daarbij baart een langzaam veranderend klimaat jaar op jaar meer zorgen.

Hoewel ook Culemborg geraakt is door de economische crisis, is het kleine stadje aan de Lek toch redelijk ongeschonden uit de strijd gekomen. Het leefklimaat en de sfeer zijn beter dan in veel andere plaatsen in Nederland. In 2013, nog vóór de economische crisis op zijn dieptepunt zou komen, is het roer in de stad omgegaan. De gemeentelijke organisatie heeft zich gerealiseerd dat de kern van besturen is gelegen in het redeneren vanuit een warm hart voor de stad. Daardoor is een klimaat ontstaan van vertrouwen, waarbinnen inwoners op basis van duidelijke afspraken met de gemeente samen hun stad vormgeven en onderhouden.

Alles begon bij de jachthaven. Na een mislukte verkoopprocedure bleek dat de weg vrij was voor een win-winsituatie. De watersportverenigingen hebben de jachthaven in erfpacht genomen en zorgen zelf voor het beheer. Door hun enthousiasme is in een paar jaar tijd de kwakkelende camping bij de haven omgevormd tot een aantrekkelijk passantenverblijf. Het was in het begin best wennen voor de gemeente, want loslaten is lastig. Gaandeweg groeide het vertrouwen, toen steeds meer positieve resultaten zichtbaar werden.

Het navolgen van dit goede voorbeeld bleek in een aantal dossiers echter moeilijker te zijn dan gedacht. Dat leidde tot pittige discussies. Waar de jachthaven op zichzelf staand goed exploitabel te maken was, gold dit minder voor het theater en het zwembad. Bij het zwembad bleek er een breed draagvlak te bestaan onder de bevolking om deze voorziening vanuit de gemeenschap te dragen. Maar het kiezen voor een forse investering in nieuwbouw vergde veel moed. Binnenkort gaan de deuren van een nieuw, energiezuinig en doelmatig zwembad open, want eind 2016 hakte de gemeenteraad de knoop dan toch definitief door.

Ten aanzien van het theater “De Fransche School” is echter meer verdeeldheid. De meerwaarde wordt betwist, waarbij tegenstanders vooral wijzen op het feit dat maar een beperkt deel van de bevolking van het theater gebruikmaakt. Voorstanders betogen dat het hebben van een theaterfunctie de stad aantrekkelijker maakt en daardoor ook grond- en huizenprijzen positief beïnvloedt. Ondanks het feit dat dit vraagstuk niet is opgelost, is het de organisatie achter “De Fransche School” gelukt te overleven, samen met alle vrijwilligers. Er is driftig overlegd met allerlei andere culturele verenigingen om dit dossier voor eens en altijd positief te sluiten. Deze samenwerking heeft ertoe geleid dat er nu in ieder geval een Cultuurkoepel is, die de gemeenschappelijke belangen behartigt.

Voordat de Cultuurkoepel ontstond, was al een Sportkoepel van de grond gekomen. De kiem is in 2013 gelegd, toen de discussie rondom het zwembad op gang kwam. Vrij geruisloos heeft deze Sportkoepel zijn plek in de Culemborgse samenleving ingenomen. Alle verenigingen die gebruik maken van voorzieningen van de gemeente Culemborg, hebben de handen ineen geslagen. De grond onder de sportaccommodaties is aan de Sportkoepel in erfpacht gegeven, de accommodaties zijn met behulp van een voordelige lening van de gemeente aan de Sportkoepel verkocht. Via de Sportkoepel zijn de sportverenigingen nu zelf verantwoordelijk voor de exploitatie van de accommodaties. Dit heeft ertoe geleidt dat de contributies zijn verhoogd, waarbij de gemeente inspringt door doelgroepensubsidies te verstrekken voor kinderen, jongeren en inwoners die medisch zijn gediagnostiseerd en die qua inkomen zelf niet volledig kunnen bijdragen.

Nadat in 2012 met cocreatie de eerste lijnen zijn uitgezet, is in Culemborg steeds meer aandacht ontstaan voor innovatie. Al snel bleek dat goede ideeën op zichzelf niet voldoende zijn, maar dat veel meer nodig is om nieuwe ontwikkelingen tot een succes te maken. Met vallen en opstaan leren steeds meer ondernemers in Culemborg wat het is om kansen te ontdekken en een unieke positie in de markt te veroveren, op basis van met gezond verstand en volhardend onderzoekswerk. ZZP-ers zijn onderling steeds meer verbindingen aangegaan, waardoor ze samen steeds succesvoller zijn geworden.

Vakkennis blijkt de constante factor in dit verhaal, gecombineerd met het vermogen ‘out of the box’ te denken en de bereidheid om op een open manier samen met klanten nieuwe ideeën steeds verder uit te werken. Megalomane plannen zonder toekomst zijn op koud ijs gezet, zoals de “Logistieke hotspot Rivierenland’. Net als “Culemborg aan de Lek” was dit een plan dat bestuurders het hoofd op hol bracht, zonder van concrete toegevoegde waarde te zijn. In die zin blijkt de crisis een zegen te zijn.

Waar Culemborgers heel tevreden over zijn, is dat het een sociale stad is gebleven, ondanks de crisis. Het is de ambtelijke organisatie wonderwel gelukt om de decentralisatie van landelijke taken goed op te vangen. Dit is een prestatie van formaat, helemaal gezien het feit dat tegelijkertijd heel veel werkzaamheden zijn geregionaliseerd. Iets dat voor heel veel beweging en onrust in de organisatie zorgde. Gelukkig kwam er in de herfst van 2013 een goed Sociaal Plan, zodat medewerkers wisten waar ze aan toe waren en op een redelijk ontspannen manier hun eigen toekomst konden invullen.

Net als een tiental jaren geleden is Culemborg een gemeente waar de sociale regelingen bovengemiddeld zijn ingevuld en waar mensen ondersteund worden die het niet meer volledig zelf kunnen. Daarnaast is veel aandacht voor preventie. Zo zet Culemborg in op peuterspeelzaalwerk. Voor alle Culemborgse peuters is deze voorziening twee ochtenden in de week op een voor iedere inkomensgroep betaalbare wijze bereikbaar, waarbij speciale, kwetsbare doelgroepen tot vier ochtenden in de week toegang hebben tot de peuterspeelzaal. Met dit beleid wordt gegarandeerd dat de groepen divers zijn, kinderen van elkaar kunnen leren en de voorbereiding op de basisschool optimaal is. Achterstanden in taal- en emotionele ontwikkeling worden in een vroeg stadium ontdekt.

Ook kerken en andere geloofsgemeenschappen dragen hun steentje bij.  Dat gebeurt op een ontspannen manier, geïntegreerd met het gemeenschappelijke reilen en zeilen in de stad. Het zijn havens van geborgenheid, die in een ingewikkelde maatschappij met woord en daad mensen uittillen boven een soms somber bestaan.

Wat betreft de woningbouw deelt Culemborg voor een deel nog in de malaise op de huizenmarkt. Uit recent onderzoek blijkt echter dat Culemborg een aantrekkelijke vestigingsplaat is. Het is centraal gelegen en kent relatief veel voorzieningen. Mogelijk is dit ook de reden dat Parijsch-Zuid langzamer dan verwacht, maar toch gestaag tot ontwikkeling komt. Dat is maar goed ook, want hiermee is ternauwernood een faillissement van de CV Parijsch voorkomen. De ontwikkelingen van Sprokkelenburg liggen nog altijd nagenoeg stil, waardoor er nog steeds gevoetbald kan worden.

Nadat de voetballers van Fair Play in het seizoen 2012-2013 op spectaculaire wijze via de nacompetitie hun verblijf in de 4^e klasse veilig wisten te stellen, is de belangstelling en steun voor deze vereniging aanzienlijk toegenomen. Echter, nog altijd is niet duidelijk hoe de toekomst van Fair Play eruitzien, al zijn gemeenschappelijke besprekingen in een ver gevorderd stadium. Het blijkt dat het soms moeilijk is om te breken met het verleden en met een frisse blik de toekomst tegemoet te treden.

Hoewel er nog veel vragen zijn over de ontwikkelingen in de toekomst, zijn het vooral het vertrouwen en een nieuw ontdekte gemeenschapszin die overheersen. Mensen hebben elkaar opnieuw ontdekt. Dat maakt Culemborg volgens velen tot een prettige stad om te leven.

Het is 2018. De financiële crisis die de wereld en Europa in zijn greep had, is langzaam aan het wegebben. In Europa is economisch lucht gekomen door het besluit dat er vier aparte Eurozones ingesteld gaan worden, met elk een eigen munt en het daarbij behorende monetair beleid. Van een krachtig herstel is nog geen sprake. De eerste voortekenen van een voedsel- en watercrisis dienen zich aan door steeds verder stijgende grondstoffenprijzen. Daarbij baart een langzaam veranderend klimaat jaar op jaar meer zorgen.

Ook in Culemborg is de stemming gelaten. Sinds 2017 is de gemeente overgegaan van preventief toezicht van de provincie naar de status van Artikel 12, dus onder curatele van de Rijksoverheid. Als gevolg daarvan is de OZB-belasting verplicht met 20% gestegen. Het lukte de gemeente maar niet om de financiën op orde te krijgen. Het ondernemersfonds is na veel gedoe en geruzie opgeheven. Alle opbrengsten van de gemeentebelastingen komen nu rechtstreeks ten goede aan de gemeentelijke schatkist.

Het overdragen van de jachthaven in 2013 is mislukt, vanwege gebrek aan vertrouwen tussen watersportverenigingen en de gemeente. In eerste instantie waren beide partijen voor het oog goedgeluimd aan de overdracht begonnen. De gemeente stelde echter al snel ingewikkelde voorwaarden en garantstellingen en de verenigingen bleken intern het niet eens te kunnen worden hoe hiermee om te gaan. De gemeente is nu nog steeds eigenaar van de jachthaven, die ondanks de sobere, maar kwalitatief goede voorzieningen nog redelijk loopt. Maar van harte gaat het niet.

Toen het initiatief om het beheer van de jachthaven over te dragen was gestrand, zakte ook het enthousiasme weg voor een Sportkoepel. De kiem was in 2013 gelegd, toen de discussie rondom het zwembad op gang kwam. Maar ook de besprekingen om te komen tot een nieuw zwembad, leidden tot niets. Het grootste struikelblok was de financiering van dit nieuwe zwembad, want de gemeente wilde hiervoor niet garant staan of hiervoor een voordelige lening verstrekken. Dit ondanks het grote draagvlak dat binnen de Culemborgse samenleving bestond voor een eigen zwemvoorziening. Op 31 maart 2015 sloot zwembad De Meer haar deuren, bij gebrek aan financiële middelen om de bedrijfsvoering voort te zetten. De NV Sportfondsenbad Culemborg werd geliquideerd en als enige aandeelhouder leed de gemeente Culemborg een aanzienlijk boekverlies. Culemborgers zijn nu aangewezen op Nieuwegein en Tiel voor de zwemlessen van hun kinderen. Het bad in Beusichem is namelijk ook dichtgegaan, in 2015

Sportverenigingen zijn sinds 2014 geconfronteerd met fors hogere tarieven voor de huur van de accommodaties. De gemeente Culemborg heeft namelijk een fikse boete gehad voor vermeende staatssteun door het onder kostprijs aanbieden van accommodaties, wat sinds de in 2012 van kracht geworden wet “Markt en Overheid” is verboden. Van de overgangsregeling heeft de gemeente Culemborg helaas geen gebruik gemaakt. 

In 2016 is dan eindelijk het doek gevallen voor theater “De Fransche School”. Het bestuur is opgestapt, de meeste vrijwilligers zijn gefrustreerd afgehaakt, de directie is ontslagen. De gevolgen van dat laatste zijn beperkt, omdat de prestaties van het kader niet onopgemerkt zijn  gebleven: Tegen de wind in zorgden zij ervoor dat het bedrijfsresultaat steeds beter werd en ook de kwaliteit van het aanbod bleef groeien. Een prachtige vermelding op het CV en een garantie voor een goede baan in een grote stad. Maar niet genoeg om het theater in Culemborg in stand te houden. Het pand aan de Havendijk staat sindsdien leeg, aangezien er geen enkel ander initiatief of verenigingsactiviteit is, waarmee de hoge kosten van dit pand te dekken zijn. De eerste tekenen van verval zijn waarneembaar (een lekke dakgoot zorgt voor een flink algenspoor op de glazen uitbouw), maar zo erg als met de wasserij in de Zandstraat is het nog lang niet. Ook deze bouwval staat nog steeds te koop, wachtend op betere tijden.

Overigens wil dat niet zeggen dat in Culemborg alle ontwikkelingen zijn gestopt. In de Spoorzone zijn een aantal winkels gevestigd, waaronder een grote supermarkt. Het heeft de ondernemers nog niet gebracht wat ze ervan hadden verwacht, want de openbare ruimte in het gebied is nog lang niet op orde. Afgesproken was dat dit de verantwoordelijkheid zou zijn van de particuliere investeerder. Aangezien het gebied nog niet voor de helft is ontwikkeld, is deze investeerder echter niet bereid gevonden de openbare ruimte reeds op voldoende kwalitatief niveau in te richten. Binnenkort volgt uitspraak in de rechtszaak die een grootgrutter tegen de gemeente heeft aangespannen.

Vanwege de economische malaise zijn de laatste jaren alle pijlen gericht op de zogenaamde “Logistieke Hotspot”. Bestuurders en projectleiders spraken voortdurend over een ‘kans voor de regio’, ‘kwaliteitsimpuls voor het gebied’ en over een ‘banenmachine voor Rivierenland’. Er zouden legio partijen geïnteresseerd zijn. Grote ondernemingen hebben echter geen belangstelling voor een overslaggebied op 50 kilometer van Rotterdam en de fruitoverslag is beland in een speciale terminal bij Moerdijk, waar schepen met de benodigde diepte kunnen afmeren. Daarmee is het plan om deze “hotspot” in te richten veranderd van een bestuurdersdroom in een fiasco.

Omdat de ontwikkeling van Parijsch-Zuid blijft kwakkelen, is de CV Parijsch nagenoeg failliet. Met grote gevolgen voor de gemeente Culemborg, die aan deze CV tientallen miljoenen heeft uitgeleend. Aanknopingspunt is dat de gronden bij een faillissement vervallen aan de gemeente, maar nog niet duidelijk is wat de gemeente hier mee moet aanvangen. Na een paar jaar van juridisch touwtrekken, is het de gemeente  in 2016 gelukt om Fair Play van Sprokkelenburg af te krijgen. Om dit resultaat te borgen zijn alle gebouwen direct gesloopt en zijn de voetbalvelden “geëgaliseerd”.  Inmiddels is op een eerste perceel een woning gebouwd, de rest ligt braak. De bewoner heeft een financiële claim ingediend bij de gemeente, omdat hij wil dat de gemeente de bouwweg vervangt door een normale rijweg met troittoir. De gemeente houdt vol dat deze pas kan worden gerealiseerd als de eerste drie kavels bebouwd zijn. Helaas zijn de de andere twee van de eerste drie beoogde bewoners voortijdig uitgestapt.

Culemborg is nog steeds een redelijk sociale stad. Uitkeringen liggen nog steeds met zo’n 2% boven het wettelijk minimum. Wel is de helft van het welzijnswerk is onder druk van de bezuinigingen geschrapt en ook is het peuterspeelzaalwerk opgeheven. Het is de bedoeling dat kinderen in plaats hiervan voorschoolse educatie ontvangen in de reguliere dagopvang. Echter, veel ouders zijn beiden werkloos en hebben niet voldoende inkomen om dit te bekostigen. Ook bij éénverdieners is er onvoldoende ruimte om kinderen in de dagopvang onder te brengen.

Kerken en geloofsgemeenschappen proberen te redden wat er te redden valt door de allerzwaksten uit de wind te houden. Voor sommige leden betekent dit een groei in saamhorigheid binnen de gemeenschap. Anderen vinden echter dat het accent teveel uitgaat naar het bieden van liefdadigheid en missen de inhoudelijke verdieping en het met elkaar beleven van en nadenken over de grote levensthema’s. Veel leden richten zich nu op de eigen kring en zoeken daar troost en zingeving bij elkaar.

Over één ding zijn veel bewoners goed te spreken. Veiligheid is een speerpunt en het cameratoezicht is verder uitgebreid. Culemborg loopt hierin voorop. Over enkele weken is het cameratoezicht gemeentebreed. Samen met de invoering van een zero tolerance-beleid door de politie, zijn de incidenten op straat aanzienlijk afgenomen. Wel zijn de afgelopen tijd een aantal incidenten op zowel basis- als middelbare scholen geregistreerd. De politie overweegt de inzet van schoolagenten. Dit alles onder het motto: “Vertrouwen is goed, controle is beter.” Daardoor weet iedereen waar hij of zij aan toe is en worden de regels nageleefd. Dat maakt Culemborg volgens velen tot een prettige stad om te leven.