Duurzame energie: gas terug en vol stroom vooruit!
Culemborg moet over 23 jaar, in 2040, klimaatneutraal zijn. Tot die keuze ben ik, samen met andere leden van de gemeenteraad, gekomen. Vanwaar die keuze? Wat betekent die keuze voor u?
Inhoudsopgave:
- Hoe het begon
- Heldere doelstellingen nodig
- Culemborgse KlimaatTop
- Oktober 2017: Duurzaamheidsmaand
- Pijnpunten Windvisie
- Consequenties voor elke Culemborger
- Fossiele brandstoffen
- Duurzaam én lokaal
Hoe het begon
Ongeveer 2 jaar geleden kwam er in de gemeenteraad meer aandacht voor het thema duurzaamheid. Het begon met de duurzaamheidsagenda, een lijst actiepunten die het college – vaak samen met het bedrijfsleven – wilde uitvoeren om Culemborg duurzamer te maken. Op zich een goed initiatief, alleen ontbraken een visie en heldere doelstellingen erachter. Het was absoluut niet duidelijk of Culemborg nu 0,1% of misschien wel 90% duurzamer zou zijn als die actiepunten uitgevoerd zouden worden.
Heldere doelstellingen nodig
In diezelfde periode had ik samen met andere gemeentraadsleden en enkele wethouders, een ontmoeting met Marjan Minnesma, trekker van Urgenda en groot voorvechter van het klimaatakkoord Parijs, dat ook Nederland ondertekend heeft. Direct na de ontmoeting hield Marjan een lezing in de Fransche School. Ze legde het grote probleem van klimaatverandering duidelijk uit. Daarmee was een groot deel van de Raad overtuigd dat ook Culemborg heldere doelen moet stellen op het gebied van klimaatverandering en – moeilijk woord – energietransitie. Alleen…. Welke doelen? Het was al wel duidelijk dat het moest gaan om een ‘stip op de horizon’ en tussendoelen voor tussenliggende jaren. Als raad besloten we om de duurzaamheidsagenda niet goed te keuren voordat er heldere doelen gesteld waren: het college kon het stuk gaan verbeteren.
Culemborgse KlimaatTop
Ook in de raad zelf kwam een denkproces op gang, vooral over energietransitie: de overstap van Culemborg op duurzame energiebronnen. Dat leidde tot een ‘Culemborgse klimaattop’ in februari van dit jaar, waarin de mogelijke denkrichtingen voor een energieneutraal Culemborg al helderder werden. Tijdens die avond werd gekozen voor de oprichting van een ‘rekengroep’: een groep Culemborgers met veel kennis op het gebied van energie, die in een paar maanden tijd voor de gemeente zouden uitrekenen hoe Culemborg in de toekomst energieneutraal zou kunnen zijn. De rekengroep werd begeleid door een groepje raadsleden, waar ook ik deel van uitmaakte.
Kort voor de zomervakantie kwam de rekengroep met een rapport. Daarin werd duidelijk dat Culemborg prima in zijn energiebehoefte kan voorzien door gebruik te maken van de energiebronnen die binnen de gemeentegrenzen aanwezig zijn: zon, wind, hout en eventueel geothermie. Aardgas, kolen (via de elektriciteit) benzine, diesel en LPG zijn eenvoudigweg niet nodig om Culemborg – inclusief de vele auto’s - van voldoende energie te voorzien. Wel is het besparen van energie een eerste vereiste en moeten we uitgaan van een mengvorm van de verschillende duurzame energiebronnen. En misschien is het handig om even over de gemeentegrenzen heen te kijken, omdat Culemborg nu eenmaal weinig landelijk gebied heeft in vergelijking met de omliggende gemeentes.
Daarmee heeft de gemeente – dankzij de inzet van een aantal deskundige inwoners – een cijfermatig onderbouwd handvat om ooit energieneutraal te worden. En ook dat ‘ooit’ werd duidelijk: 2040. Volgens het klimaatakkoord Parijs moet heel Nederland in 2050 energieneutraal zijn. 2040 is flink wat ambitieuzer. Ook over 2030 is nagedacht. Het lijkt echter onhaalbaar dat Culemborg over 13 jaar al volledig op duurzame energie zou draaien, hoe graag ik – en sommige andere raadsleden – dat ook zouden willen. En dan moet je als raadslid realistisch zijn….
Oktober 2017: Duurzaamheidsmaand
Afgelopen maand – oktober 2017 – is door de gemeenteraad uitgeroepen tot duurzaamheidsmaand. Vandaar ook de extra bijlage in de Culemborgse Courant van 18 oktober. Ook belangrijke raadsbesluiten op het gebied van duurzame energie vallen in of rond deze maand. De duurzaamheidsagenda, die eerst aangehouden was, is recent door de raad goedgekeurd. Er staat nu in dat Culemborg in 2040 energieneutraal moet zijn en er zijn een aantal afrekenbare tussendoelen gesteld voor tussenliggende jaren.
Pijnpunten Windvisie
Ook de windvisie voor Culemborg komt op korte termijn in de raad aan de orde. Rond de windvisie liggen nog een aantal pijnpunten. Ik heb die – samen met andere raadsleden – tijdens een bijeenkomst onder de bewoners van Culemborg geïnventariseerd. Vervolgens heb ik het initiatief genomen om die pijnpunten voor alle raadsleden en het college goed op een rijtje te zetten, zodat elke fractie en de wethouder daar goed geïnformeerd mee om kunnen gaan. Als CU-fractie willen we graag snel duurzame energiebronnen realiseren. Maar als bepaalde opties stuiten op grote bezwaren van omwonenden, zoals windmolens op een bepaalde plek, dan wegen die bezwaren zwaar in de overweging of we die windmolens op een bepaalde plek mogelijk maken of niet. Ons grootste ideaal – ook verwoord in de windvisie – is dat omwonenden financieel meeprofiteren van de windmolen waar ze op uitkijken of last van hebben.
Consequenties voor elke Culemborger
Ik besef dat elke Culemborger de consequenties van de keuze voor volledig duurzame energie zal ondervinden. Om het even bij mezelf te houden: Ik ben al een eindje op weg met het grondig isoleren van de ‘schil’ van mijn huis: een eerste stap om uiteindelijk een energieneutrale woning te hebben. Het mooie gasfornuis waar ik zo prettig op kook moet op een gegeven moment het huis uit omdat er geen gas meer geleverd zal worden. Hetzelfde geldt voor de HR-cv-ketel. Die zal vervangen worden door een zonneboiler, een warmtepomp of iets anders. Ook mijn ‘nieuwe’ occasion-auto die redelijk zuinig rijdt op diesel, zal op een gegeven moment vervangen worden door een elektrisch exemplaar of een auto op waterstof. Ik heb nog geen zonnepanelen op het dak, misschien over enkele jaren wel. Ook kan het zijn dat ik dan aangesloten ben bij een collectief zonnepanelenproject. Die keuze moet ik nog maken. En dat zijn alleen nog maar mijn eigen keuzes. Ik besef dat ik – door in mijn rol als volksvertegenwoordiger te kiezen voor een energieneutraal Culemborg in 2040 – alle Culemborgers ‘dwing’ om over dergelijke keuzes na te denken. En waarom maak ik die keuze?
Schepping
Ook dat houd ik vooral bij mezelf. Allereerst geloof ik dat God – die ik liefheb – de aarde en de natuur heeft geschapen. En ik zie dat de aarde en de natuur door de klimaatverandering in hoog tempo achteruit gaan: nieuwe dier- en plantensoorten kunnen dankzij de klimaatverandering nu overleven in Nederland en brengen schade toe aan de Nederlandse natuur, gletschers smelten, de zeespiegel stijgt, permafrost verdwijnt…. En dat allemaal veel sneller dan wetenschappers tot nu toe verwacht hadden.
Fossiele brandstoffen
Belangrijke oorzaak: het gebruik van fossiele brandstoffen met bijbehorende CO2-uitstoot. Zo’n achteruitgang van Gods schepping wil ik niet. We moeten eraan doen wat we kunnen: het gebruik van fossiele brandstoffen tot een minimum reduceren, zelfs tot 0. Het kan zijn dat we al te laat zijn om de gemiddelde temperatuurstijging van de aarde te reduceren tot 2 graden, zoals afgesproken in het klimaatakkoord Parijs. Dat is erg. Maar ondanks dat blijven de verantwoordelijkheid houden om de uitstoot van broeikasgassen zo ver mogelijk terug te dringen.
Er zijn meer redenen waarom we van de fossiele brandstoffen af moeten. Nederland produceert zelf geen olie. We gebruiken wel veel olie en dat importeren we momenteel allemaal. Met die afhankelijkheid van olie maakt Nederland zich afhankelijk van regimes die in veel gevallen niet zo aan de Nederlandse (christelijke?) morele waarden te voldoen. Ook van die afhankelijkheid moeten we af.
Aardgas hebben we jaren lang gewonnen in Groningen. Het was voor Nederland een prima appeltje voor de dorst. Nederland heeft er ruim van ‘geleefd’. De negatieve kanten van de aardgaswinning – waar al jaren voor gewaarschuwd werd – zijn inmiddels goed zichtbaar geworden: aardbevingen, gescheurde en instortende huizen en andere gebouwen, veel emotionele schade, eindeloze discussies en rechtszaken over schadevergoedingen…. Dat kunnen we onze landgenoten toch niet aandoen! Het is duidelijk: ook het gebruik van aardgas moet drastisch omlaag, bij voorkeur naar 0. Import van aardgas is geen duurzame optie en maakt ons ook weer afhankelijk van andere regimes.
Tot zover de negatieve kanten van fossiele energie. Gelukkig zijn er ook positieve argumenten om van fossiele energie over te schakelen op duurzame energie. Het is niet voor niets dat zonnepanelenboeren momenteel enorm promoten om zonnepanelen op uw dak te leggen: het is op den duur gewoon goedkoper.
Duurzaam én lokaal
Verder is energie momenteel iets van ver weg. We kopen het meestal van grote, onpersoonlijke energiemaatschappijen en we zijn niet betrokken bij de winning van de energie. In de toekomst willen we de energie duurzaam èn lokaal winnen. Misschien hebt u dan zelf uw zonnepanelen of neemt u deel aan een collectief zonnepanelen- of windmolenproject. En er zijn dan vast nog andere duurzame lokale energiebronnen die nu nog in de kinderschoenen staan. In alle gevallen wordt energiewinning iets uit uw eigen omgeving, waar u zich bij betrokken voelt. Kort gezegd: Energie wordt leuk.
